بخش دوم: سرود رهایى

بعدازظهر 8 فروردین ماه سال 1361 هنگامى كه عملیات فتح المبین به پایان موفقیت آمیز و درخشان خود رسیده بود، فرمانده وقت نیروى زمینى ارتش (سپهبد شهید على صیاد شیرازى) عناصر طراح عملیات طریق القدس را كه در اهواز مستقر بودند به دزفول (قرارگاه عملیاتى كربلا2) احضار و خطوط كلى عملیات آفندى بعدى (طرح كربلا 3 كه در مرحله اجرا بیت المقدس نام گرفت) را به آنها ابلاغ و خط مشى طرح ریزى عملیات بیت المقدس را نیز مانند عملیات فتح المبین بر مبناى هماهنگى و همكارى نزدیك و صمیمانه میان ارتش و سپاه تعیین كرد. در نخستین نشست شور ستادى دو راهكار كلى مطرح گردید كه عبارت بودند از:

تدبیر كلى روى سرعت در طرح ریزى و تهیه مقدمات و آمادگى به منظور شروع عملیات تأكید مى كرد و با تدبیر یاد شده به دشمن فرصت به خود آمدن از ضربه اى كه در عملیات فتح المبین دریافت داشته بود، داده نمى شد و در نتیجه به نوعى غافلگیرى مى انجامید.

از این رو، 9 فروردین ماه 61 با وجود این كه هنوز طرحى براى عملیات تهیه نشده بود ولى منطقه عملیات آتى از قبل مشخص گردیده بود، به ارتش و سپاه دستور داده شد تا تعدادى از یگان هاى خود را براى پدافند از منطقه عملیاتى فتح المبین نگه دارند و بیشتر نیروهاى خود را به مناطق تعیین شده در جنوب اهواز و شرق كارون اعزام كنند.
2) تك از شرق به غرب با عبور از رودخانه كارون، با هدف گسستن جبهه دشمن از وسط و تجزیه آن به دو بخش شمالى و جنوبى و سپس احاطه جفیر در شمال و خرمشهر در جنوب 1) تك از شمال به جنوب از جبهه كرخه كور و نیسان با هدف وصول به جفیر، كوشك و طلایه و ادامه پیشروى به سوى خرمشهر

خرمشهر از اسارت تا رهایى

خرمشهر آزاد شد. این خبر نتیجه عملیات بزرگى با عنوان بیت المقدس بود كه با نیرویى متشكل از دلیرمردان نیروى زمینى ارتش جمهورى اسلامى ایران، جان بركفان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، سلحشوران بسیجى و با پشتیبانى نیروهاى هوایى و دریایى ارتش، جهاد سازندگى به مدت 26 روز از 10 اردیبهشت ماه1361تا 3 خرداد همان سال به اجرا درآمده بود. این نبرد درخشان ترین فصل كارنامه عملیاتى نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى ایران در كل 8 سال دفاع مقدس بود.

دستاوردهاى نظامى و سیاسى این عملیات چنان عظیم است كه به حق مى توان آن را بزرگ ترین نقطه عطف در طول دفاع مقدس نامید. رئیس رژیم بعثى عراق كه پیوسته ادعا مى كرد چنانچه ایران بتواند خرمشهر را بازپس گیرد، كلید شهر بصره را به ایرانیان خواهد داد، با دریافت این ضربه سهمگین چنان مات و مبهوت شد كه نه تنها وفاى به عهد خود را فراموش كرد بلكه پس از پایان این عملیات و آزادى خرمشهر، به دلیل بیم از آسیب پذیرى بیشتر در مقابل تهاجمات گسترده تر نیروهاى مسلح جمهورى اسلامى ایران، در پوشش شعار «صلح طلبى و لزوم آمادگى براى نبرد با اسرائیل به مناسبت اشغال جنوب لبنان» در آستانه تشكیل كنفرانس كشورهاى غیرمتعهد ، به صورت یك طرفه اعلام آتش بس كرد و دست به عقب نشینى عمومى از سایر مناطق اشغالى زد و شكست خفت بار خود و بویژه از دست دادن خرمشهر را یك عقب نشینى تاكتیكى عنوان كرد.

همان گونه كه اشاره شد، عملیات بیت المقدس داراى ویژگى هایى است كه آن را از عملیات هاى پیش و پس از آن متمایز مى كند. به اختصار این ویژگى ها عبارتند از:

1 ـ كوتاه بودن زمان براى آمادگى

طرح ریزى این عملیات بزرگ بلافاصله پس از عملیات غرورآفرین فتح المبین آغاز و در كمتر از یك ماه به اجرا درآمد.

2ـ وسعت منطقه نبرد

وسعت منطقه عملیات بیت المقدس 5400 هزار كیلومترمربع یعنى معادل سه برابر وسعت عملیات فتح المبین بود.

3ـ مداومت زیاد عملیات

بیت المقدس طولانى ترین عملیات تصدى دوران دفاع مقدس با 25 روز مداومت است.

4 ـ اجراى عملیات عبور از رودخانه كه از پیچیده ترین و مشكل ترین نوع عملیات رزمى چه از نظر طرح ریزى و چه از نظر اجرا و چه از نظر تدارك وسایل ویژه است. بویژه آن كه عملیات عبور در مقیاسى وسیع (حدود 12لشكر) و با وجود محدودیت هاى بسیار از نظر تجهیزات انجام گرفت.

5 ـ حجم تلفات و خسارات وارده و نیز اسراى گرفته شده از دشمن بى سابقه بود.
عملیات بیت المقدس در 30 دقیقه بامداد روز 10 اردیبهشت ماه سال1361 با رمز یا على بن ابى طالب (ع) آغاز شد و رزمندگان اسلام با عبور از رودخانه كارون و طى 3 مرحله عملیات، خرمشهر را پس از نزدیك به 20 ماه اسارت آزاد كردند.

این نوشتار در دو بخش تقدیم خوانندگان عزیز مى گردد. در بخش اول با عنوان «خرمشهر چگونه سقوط كرد»، مى كوشیم به طور خلاصه چگونگى سقوط این بخش از میهن اسلامى و درعین حال فداكارى ها و ایثارگرى هاى رزمندگان مدافع این شهر را كه با كمترین نیرو و امكانات روزهاى متمادى در مقابل یورش چندین لشكر ارتش بعث عراق مقاومت كردند، تشریح نماییم و سپس در بخش دوم باعنوان «سرود رهایى» به چگونگى آزاد سازى خرمشهر، رشادتها و دلیرى هاى رزمندگان براى تحقق این امر خطیر بپردازیم.

البته همچنان سخن حكیمانه آن پیر سفركرده را فراموش نخواهیم كرد كه :

«خرمشهر را خدا آزاد كرد.»